4 października obchodzony był Światowy Dzień Onkologii1. W związku z tym warto przypomnieć, że wirus WZW typu B, to drugi po tytoniu czynnik rakotwórczy, który może być przyczyną nawet 80 proc. przypadków raka wątrobowo – komórkowego2.. Celem Żółtego Tygodnia jest uświadomienie społeczeństwu zagrożeń zdrowotnych, związanych z wirusowymi chorobami wątroby oraz edukacja na temat ich profilaktyki. Podczas 31. edycji Żółtego Tygodnia (od 5. do 16. października 2015 r.), będzie można dowiedzieć się więcej na temat WZW typu A i typu B oraz jak zadbać o ochronę swojej wątroby.
1. Co to jest WZW typu B?
Najczęstszą wirusową chorobą wątroby jest wirusowe zapalenie wątroby typu B, czyli tzw. "żółtaczka wszczepienna" lub "żółtaczka zakaźna typu B"3. Wywołuje ją wirus WZW typu B (HBV), który jest do 100 razy bardziej zakaźny niż wirus HIV4. Z wirusem WZW typu B mamy do czynienia częściej, niż się nam może wydawać, ponieważ 1 na 100 zdrowych Polaków jest jego nosicielem5, a liczba zakażeń tym typem wirusa w Polsce należy do najwyższych w Europie6. W 2015 r. odnotowano znaczny wzrost zakażeń WZW typu B. Według danych PZH, w okresie od stycznia do sierpnia 2015r. odnotowano około 900 więcej nowych przypadków zakażeń WZW typu B niż w analogicznym okresie poprzedniego roku7.
2. Gdzie i jak można się zakazić WZW typu B?
Często nie zdajemy sobie sprawy, jak łatwo można zakazić się wirusem WZW typu B, który przenoszony jest między ludźmi drogą związaną z naruszeniem ciągłości tkanek, nazywaną drogą krwi5. Najczęstszą drogą zakażenia wirusem jest kontakt z zakażoną krwią np. w trakcie zabiegów medycznych, poprzez kontakt z raną ciętą, podczas pobierania krwi do badania, podczas transfuzji krwi oraz w czasie zabiegów stomatologicznych3. Także zakażona matka może podczas porodu przekazać wirusa noworodkowi. Do zakażenia wirusem może dojść również podczas zabiegów kosmetycznych np. przekłucia uszu, wykonania tatuażu, pedicure'u oraz podczas wizyty u fryzjera5. Czynnikiem ryzyka może być także używanie pożyczonej golarki, szczoteczki do zębów, jeśli zostały one skażone krwią8.
3. Jakie są objawy choroby i konsekwencje rozwoju WZW typu B?
Typowe Objawy towarzyszące rozwojowi WZW typu B mogą utrzymywać się do kilku tygodni i obejmują zżółcenie skóry oraz białek oczu, a mocz przybiera barwę piwa8. Objawy niespecyficzne to uczucie ogólnego osłabienia i zwiększonej męczliwości, pojawienie się nudności, wymiotów i bólu brzucha8. Zakażenie wirusem WZW typu B może prowadzić do wystąpienia nadostrego zapalenia wątroby, marskości i niewydolności wątroby3. Na świecie Ponad 780 000 osób rocznie umiera w wyniku schorzeń spowodowanych zakażeniem wirusem WZW typu B9.
4. Co WZW typu B ma wspólnego z rakiem wątroby?
Od kilku lat WHO podkreśla, że wirus HBV jest drugim po tytoniu czynnikiem rakotwórczym, który może odpowiadać nawet za 80 proc. przypadków raka wątrobowo-komórkowego2,8. U około 20-30 proc. dorosłych, przewlekle zakażonych wirusem WZW typu B, rozwija się rak wątrobowo-komórkowy8. Niestety, rak rozwija się bardzo szybko, a ze względu na ograniczony dostęp do diagnostyki i leczenia wirusowego zapalenia wątroby typu B, wiele osób dowiaduje się o chorobie zbyt późno i terapia staje się mało skuteczna8. Szczepienie przeciwko WZW typu B to pierwsze szczepienie w profilaktyce onkologicznej, które pozwala zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka wątrobowo komórkowego, a jego skuteczność wynosi 95 proc8.
5. Jak mogę chronić się przed WZW typu B?
Najczęściej zalecaną metodą zapobiegania zakażeniom wirusami WZW typu B i typu A jest szczepienie ochronne, cechujące się bardzo dobrym profilem bezpieczeństwa i skuteczności8. Jak wszystkie szczepionki, szczepionka przeciwko WZW typu B może powodować przejściowe działania niepożądane (najczęstsze z nich to ból i zaczerwienienie w miejscu wkłucia, zmęczenie, drażliwość i ból głowy), choć nie u każdego one mogą wystąpić4,6. Szczepienie przeciwko WZW typu B to pierwsze szczepienie w profilaktyce onkologicznej, które pozwala zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka wątrobowo komórkowego8. Od 1982 r. na świecie podano już ponad miliard dawek szczepionek przeciwko WZW typu B9. W Polsce znacząco zmniejszyła się zapadalność na WZW typu B po wprowadzeniu w 1994 r. obowiązkowego szczepienia niemowląt przeciwko temu typowi wirusa (w 1994 r. na WZW typu B zachorowało ok. 28 osób na każde 100 tys. Polaków, natomiast w 2013 r. choroba dotknęła jedynie 4 osoby spośród każdych 100 tys. osób)10,7. Dlatego też taką opcję ochrony przed WZW typu B mogą rozważyć wszystkie osoby urodzone przed 1994 r.10. Ponad 60 proc. osób zainfekowanych wirusem WZW typu B zostaje nim zakażonych w placówkach medycznych, dlatego warto skorzystać z takiego szczepienia planując poddanie się zabiegom medycznym6. Podczas trwania Żółtego Tygodnia warto skorzystać ze szczepień przeciwko WZW typu B oraz rozważyć szczepienie przeciwko WZW typu A, nazywanego potocznie "żółtaczką pokarmową"11.
Więcej informacji znajduje się na stronie www.zoltytydzien.pl
1. Akademia NFZ, Światowy Dzień Onkologii, dostępne na http://akademia.nfz.gov.pl/wp-content/uploads/2013/11/4-pa%C5%BAdziernika.pdf [ostatni dostęp 01.09.15]
2. Hilleman M.R., Overview of the pathogenesis, prophylaxis and therapeusis of Vidal hepatitis B, with focus on reduction to practical applications, Vaccine 19 (2001). Str. 1837-1848.
2. Małecka I. "Co to jest wirusowe zapalenie wątroby typu B?" [w:] . Pierwsze 2 lata życia dziecka. Przewodnik dla rodziców. Jak dbać o rozwój, pielęgnować i zapobiegać chorobom. Praca zbiorowa pod redakcją A. Chybickiej, A. Dobrzańskiej, J. Szczapy i J. Wysockiego. Medycyna Praktyczna, Kraków 2012. Str. 209-212.
4. Hepatitis B: How can I protect myself? WHO, 2014. Dostępne na: http://www.who.int/features/qa/11/en/# [Ostatni dostęp: 01.09.15].
5. W. Magdzik, Wirusowe zapalenia wątroby [w:] Choroby zakaźne i pasożytnicze - epidemiologia i profilaktyka. Alfa-medica Press 2007. Str. 325-330, 332-339.
6. Serwach M., Odpowiedzialność za zakażenia szpitalne. [w:] Medycyna Praktyczna, 2015;2. Str.123-129.
7. Zakład Epidemiologii NIZP-PZH, Departament Zapobiegania oraz Zwalczania zakażeń I chorób zakaźnych u Ludzi, GIS, Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w Polsce od 1 stycznia 2015 do 15 sierpnia 2015 r w porównywalnym okresie 2014 r., s.1, Dostępne na: http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2015/INF_15_08A.pdf [ostatni dostęp 26.08.2015].
8. WHO, Hepatitis B. Fact sheet N°204. 2015. Dostępne na http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs204/en/ [Ostatni dostęp: 31.08.2015].
9. Lozano R, Naghavi M, Foreman K, Lim S, Shibuya K, Aboyans V, Abraham J, et al. Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010. Lancet 2012;380:2095-2128.
10. Magdzik, W. Pokorska-Lis M., Zapewnienie wysokiej skuteczności szczepień przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B) przy ograniczeniu traumatyzowania niemowląt, niepożądanych odczynów poszczepiennych i innych ujemnych skutków szczepień. [w:] Zakażenia Reprint 5/2008.
11. WHO, Hepatitis A. Fact sheet N°328. 2013. Dostępne na: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs328/en/ [Ostatni dostęp: 31.08.15].
