Do raka jelita grubego predysponuje szereg mutacji genetycznych, aczkolwiek nie są to markery o wystarczającej wartości predykcyjnej, aby miały zastosowanie kliniczne. Ryzyko choroby zwiększają też zmiany w niektórych istotnych szlakach molekularnych. Oznaczając aktywność tych szlaków można byłoby znaleźć dodatkowe biomarkery, pozwalające lepiej przewidywać ryzyko raka jelita grubego.
Finansowany przez UE projekt CRCINTERMPHEN (Functional characterisation of colorectal cancer predisposition genes and development of intermediate biomarkers of disease risk) zainicjowano, aby przetestować wartość predykcyjną zestawu czynników prognostycznych raka jelita grubego. W tym celu ustanowiono biobank ponad 400 próbek śluzówki jelita grubego: prawidłowej, ze zmianą łagodną i ze zmianą złośliwą. Od tej samej kohorty pacjentów pobrano, oprócz biopsji okrężnicy, próbki krwi do ekstrakcji DNA i RNA do badań.
Oceniano trzy typy markerów: polimorfizmy jednego nukleotydu (SNP), długość telomerów i ekspresję szlaków metabolicznych. Same SNP tylko nieznacznie zwiększały ryzyko raka jelita grubego, natomiast analiza długości telomerów (struktur na końcach chromosomów) pomogła ocenić starzenie komórek. Aktywność szlaków metabolicznych dostarczyła danych na temat proliferacji i śmierci komórki. Oceniając te trzy typy markerów naukowcy podsumowali procesy uczestniczące w transformacji nowotworowej.
Dzięki projektowi CRCINTERMPHEN odkryto, że jednoczesna ocena długości telomerów i zmienności genetycznej w komórkach jelita może stanowić dobry wyznacznik ryzyka raka jelita grubego. Ponadto markery telomerowe krwi korelowały z oznaczeniami wykonanymi na komórkach jelita. Oznaczanie długości telomerów z krwi jest mniej inwazyjną metodą oceny ryzyka.
Biomarkery prognostyczne pozwolą przypisać pacjentów do różnych grup ryzyka. Ocenia się, że najwyższy wynik oceny ryzyka genetycznego raka jelita grubego oznacza siedmiokrotnie większe prawdopodobieństwo zachorowania.
Wyniki projektu dostarczają istotnych danych w dziedzinie prognozowania i wczesnego wykrywania raka jelita grubego. Markery o dużej wartości predykcyjnej pozwolą wdrożyć celowane działania profilaktyczne u osób w grupie wysokiego ryzyka tej choroby.
