Miażdżyca powoduje nie tylko przewlekłe zaburzenia przepływu krwi, ale może też być przyczyną bardzo poważnych, ostrych schorzeń. Fragment płytki miażdżycowej może oderwać się i dostać do mniejszego naczynia. Może też dojść do zakrzepicy (formowania się skrzepu) na powierzchni płytki. Jeśli te zdarzenia spowodują całkowite zamknięcie naczynia krwionośnego w sercu lub mózgu, dochodzi odpowiednio do zawału mięśnia sercowego lub udaru.
Postępy w nanotechnologii i biomedycynie sprawiają, że celowane obrazowanie, diagnostyka i leczenie są w zasięgu ręki, nie są jednak jeszcze dostępne zatwierdzone systemy na bazie nanocząstek do zastosowań w przypadku chorób układu krwionośnego. Aby to zmienić, konsorcjum liczące 16 uczestników z 10 krajów zainicjowało finansowany przez UE projekt
NANOATHERO (Nanomedicine for target-specific imaging and treatment of atherosclerosis: development and initial clinical feasibility). W projekcie testowane są i wykorzystywane różne nanosystemy oraz prowadzone badania przedkliniczne i badania I fazy, aby uzyskać dowody kliniczne na słuszność koncepcji celowanego obrazowania i leczenia miażdżycy u ludzi.
Nanosystemy obejmują nośnik w postaci nanocząstki, powłokę lub materiały umożliwiające celowanie oraz środek cieniujący lub leczniczy w środku nośnika. Naukowcy wyselekcjonowali nośniki w skali nano oraz trzy ligandy, umożliwiające skierowanie tych nośników do płytki miażdżycowej. Będą prowadzić obrazowanie metodami rezonansu magnetycznego i komputerowej tomografii emisyjnej pojedynczego fotonu. Leki, które zostaną umieszczone w nanosystemie w celu zwalczania płytki miażdżycowej i zakrzepicy, zostały już zatwierdzone lub są na etapie badań klinicznych.
Poszczególne nanosystemy są obecnie na różnych etapach walidacji przedklinicznej, w tym oceny biozgodności oraz oceny obrazowania i leczenia w testach in vitro, ex vivo i in vivo. Niektóre nanosystemy są też w fazie testów toksyczności in vitro i in vivo, w których stosowane są znane i nowe modele zwierzęce.
Pierwszy nanosystem został niedawno zastosowany w badaniu klinicznym u pacjentów z miażdżycą. Uzyskane dane wskazują na korzystny profil farmakokinetyczny i skuteczność w celowanym dostarczaniu leków przeciwzapalnych do komórek płytki miażdżycowej. Wprawdzie ten konkretny nanosystem, tj. wybrany lek w nośniku, nie wywierał oczekiwanego wpływu przeciwzapalnego w ścianie tętnicy, jednak przeprowadzone badanie kliniczne samo w sobie jest obiecujące i stanowi dowód na słuszność koncepcji celowanego leczenia miażdżycy z użyciem nanosystemu. Wyniki będą wnikliwie oceniane i wykorzystywane do walidacji przyszłych nanosystemów.
Eksperci uczestniczący w projekcie NANOATHERO umożliwili realizowanie jego najważniejszych zadań, takich jak: ewaluacja i testowanie szeregu różnych nanosystemów do zastosowań w diagnozie i terapii, przygotowanie dokumentacji rejestracyjnej, ocena ryzyka i kwestii etycznych, przedkliniczna ocena systemów do diagnozy i terapii oraz badania kliniczne pacjentów w grupie wysokiego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Zastosowania wyników projektu będą miały ogromny wpływ na życie milionów pacjentów z chorobami układu krążenia i przyczynią się do opracowania podobnych terapii innych wyniszczających chorób.
