Nowe dane wskazują, że brak regularności w takich czynnościach, jak sen,
odżywianie i aktywność fizyczna może zaburzać pracę wewnętrznego zegara
dobowego i sprzyjać rozwojowi otyłości oraz T2D. Uważa się, że
przyczyną tego jest nierównowaga między metabolizmem a zapotrzebowaniem
energetycznym organizmu.
Sprawcza rola genów zegara biologicznego w rozwoju T2D musi zostać jeszcze udowodniona, ale dane epidemiologiczne wskazują, że u osób pracujących w systemie zmianowym ryzyko zachorowania na tę odmianę cukrzycy jest większe. W ramach finansowanego przez UE projektu
EURHYTHDIA (Chronotherapeutic lifestyle intervention for diabetes and obesity to reset the circadian rhythm and improve cardiometabolic risk in the European working population) prowadzone są prace mające na celu zrozumienie związku między regulacją rytmu dobowego a metabolizmem oraz rozwojem T2D. Bazując na odpowiednich kohortach, konsorcjum projektu sprawdzi także zasadność interwencji terapeutycznych opartych na zmianie stylu życia w zapobieganiu rozwoju chorób.
Aby wskazać na zależność między pracą na nocnych zmianach a zaburzoną homeostazą metaboliczną, badacze zrzeszeni w projekcie wszechstronnie przeanalizowali wzorce metabolitów i modyfikacje epigenomowe w genach odpowiedzialnych za zegar dobowy. Prowadzone są również badania bioinformatyczne, których celem jest identyfikacja biomarkerów zaburzeń rytmu dobowego dla wczesnej diagnozy i zastosowania terapii.
Rozpoczęto już kontrolowane badania kliniczne nad interwencjami terapeutycznymi u pracowników nocnych zmian i krewnych pierwszego stopnia osób chorujących na T2D. Badacze pracują nad oceną skuteczności resetowania zegara dobowego przy pomocy terapii światłem, ćwiczeń dostosowanych do rytmu dobowego i terapii melatoniną u pracowników nocnych zmian. Terapia rytmu dobowego z zastosowaniem melatoniny jest także oceniana u krewnych pacjentów z T2D.
Trwające obecnie badania na zwierzętach pokazują, że pewne geny regulujące rytm dobowy odgrywają istotną rolę w regulacji stanu metabolicznego, a co za tym idzie – także homeostazy glukozy.
Kolejnym znaczącym osiągnięciem jest opracowanie i weryfikacja modelu zaburzeń rytmu dobowego z zastosowaniem ryb z gatunku Danio pręgowany. Zostanie on wykorzystany do opisania zmian na poziomie molekularnym zachodzących przy zastosowaniu interwencji terapeutycznych rytmu dobowego i bez nich.
Projekt EURHYTHDIA pozwolił na odkrycie nowych narzędzi diagnostycznych i związków chemicznych przydatnych w ocenie rytmu dobowego i metabolizmu. Dzięki niemu określono cele dla leków w interwencjach terapeutycznych w cukrzycy, a także wykazano, że środki zapobiegawcze, takie jak zmiana stylu życia, są korzystne dla osób będących w grupie podwyższonego ryzyka rozwoju chorób metabolicznych.
